HUCURAT SURESİ NEDEN İNDİRİLMİŞTİR?

“Ey iman edenler! Allah ve Rasulünün huzurunda önce geçmeyin.” ayetinin (1. ayet) nüzul sebebiyle ilgili olarak Buhari, Tirmizi ve diğerleri İbni Ebi Müleyke’den şöyle rivayet etmişlerdir: Abdullah b. Zübeyr İbni Ebi Müleyke’ye şu olayı haber vermiştir: Beni Temim’den bir kafile Rasul-lah’ın (s.a.) yanına gelmişti. Ebu Bekir “Ku’ka b. Mabed emir tayin edilsin.” dedi. Hz. Ömer “Hayır, Akra b. Habis emir tayin edilsin.” deyince Hz. Ebu Bekir “Sen sadece bana muhalefet etmek istiyorsun” dedi. Hz. Ömer de “Hayır! Ben sana muhalefet etmek istemedim” diye cevap verdi. Böylece birbirleriyle tartışmaya başladılar. Bu esnada sesleri de bayağı yükselmişti. İşte bu olay hakkında “Ey iman edenler! Allah ve Rasulünün huzurunda öne geçmeyin.” sözünden başlayıp “Eğer sen çıkıncaya kadar onlar sabretse-lerdi elbette kendileri için daha hayırlı olurdu.” sözüne kadarki ayetler nazil olmuştur. Yani bu ayetler Kuka b. Mabed veya Akra b. Hâbis’in emir tayini hususunda Ebu Bekir (r.a.) ile Hz. Ömer (r.a.)’in Rasulullah’ın (s.a.) huzurunda tartışmaları hakkında nazil olmuştur.

İbni Münzir, Hasan-ı Basri’den şöyle rivayet etmektedir: Bazı kimseler Kurban Bayramı gününden önce kurbanlarını kesmişlerdi. Rasulullah (s.a.) onların yeniden kurban kesmelerini istedi Bunun üzerine Allah Tealâ “Ey iman edenler! Allah ve Rasulünün huzurunda öne geçmeyin.” ayetini indirmiştir.

İbni Ebi Dünya Kitabu’l-Edaha’da hadisi şu lafızlarla rivayet etmiştir: Bir kimse, kurbanını bayram namazından önce kesmişti. Bunun üzerine bu ayet nazil olmuştur.

Taberani Evsat isimli kitabında Aişe’den (r.a.) şöyle rivayet etmiştir:

Bazıları Ramazan ayı girdi düşüncesiyle Rasulullah’tan (s.a.) önce oruç tutmuşlardı. Bunun üzerine Allah Tealâ “Ey iman edenler! Allah ve Rasulünün huzurunda öne geçmeyin” ayetini indirmiştir.

“Ey iman edenler! Seslerinizi Peygamberin sesinden yüksek çıkarmayın.” ayetinin (2. ayet) nüzul sebebiyle ilgili olarak İbni Cerir, Katade’den yüksek sesle konuştuklarından dolayı bu ayetin indirildiğini söylemiştir.

Rivayet olunduğuna göre bu ayet Sabit b. Kays b. Şemmas hakkında nazil olmuştur. Sabit’in kulaklarında ağırlık vardı. Bu yüzden Sabit insanlarla yüksek sesle konuşurdu. Belki de Rasulullah (s.a.) ile de konuşmuş ve sesi Rasulullah’a eza vermişti. Bu sebeple de Allah Tealâ bu ayeti indirmiştir.

“Rasulullah’ın (s.a.) yanında seslerini alçaltanlar gerçekte Allah’ın takva için seçtiği kimselerdir.” ayetinin (3. ayet) nüzul sebebiyle ilgili olarak İbni Cerir Muhammed b. Sabit b. Kays b. Şemmas’m şöyle dediğini rivayet etmektedir:

“Ey iman edenler! Seslerinizi peygamberin sesinden yüksek çıkarmayın.” ayeti nazil olunca Sabit b. Kays ağlayarak yola oturmuştu. Asım b. Adiyy b. Aclan oradan geçiyordu. Ona “Niçin ağlıyorsun?” dedi. Sabit b. Kays ” Bu ayet benim hakkımda nazil oldu diye korkarım. Benim sesim çok gür ve çok yüksektir.” dedi. Bu hususu Rasulullah’a (s.a.) arzetti. Rasu-lullah (s.a.) ona dua etti ve “Övgüye lâyık bir şekilde yaşamaya, şehid olarak ölmeye ve cennete girmeye razı değil misin?” dedi. Sabit b. Kays “Razıyım. Bir daha sesimi Rasulullah’ın (s.a.) sesinin üstüne asla çıkarmayacağım” dedi. Bunun üzerine Allah Tealâ “Rasulullah ‘m yanında seslerini alçaltanlar gerçekte Allah’ın takva için kalplerini seçtiği (temizlediği) kimselerdir.” ayetini indirmiştir. Bu hadise Buhari ve Müslim’de Enes b. Ma-lik’ten de rivayet edilmiştir.

İbni Abbas demiştir ki: “Ey iman edenler! Seslerinizi peygamberin sesinden yüksek çıkarmayın.” ayeti nazil olunca Hz. Ebu Bekir (r.a.) Rasulullah (s.a.) ile sadece sırdaşı[6] (bir sır söylendiğindeki) gibi konuşacağına yemin etmişti. Bu sebeple Allah Tealâ Ebu Bekir hakkında “Rasulullah’ın yanında seslerini alçaltanlar gerçekte Allah’ın takva için kalplerini seçtiği kimselerdir.” ayetini indirmiştir.

“Hücrelerin ardından seni çağıranlar (var ya) onların çoğunun akılları ermez.” ayetinin (4. ayet) nüzul sebebiyle ilgili olarak Taberani ve Ebu Ya’la hasen bir sened ile Zeyd b. Erkam’dan şöyle rivayet etmektedir:

Bedevilerden birkaçı Rasulullah’a (s.a.) ait hücrelerin (odaların) yanına geldiler ve “Ya Muhammed!, Ya Muhammed! diye nida etmeye başladılar. Bu sebeple Allah Tealâ “Hücrelerin ardından çağıranlar (var ya) onların çoğunun akılları ermez.” ayetini indirmiştir.

Abdurrazzak Katade’de şöyle dediğini rivayet etmektedir:

Adamın biri Rasulullah’a (s.a.) geldi ve “Ya Muhammed! Benim birisini methetmem onun için bir zinet ve gurur, kınamam da utanılacak bir lekedir.” deyince Rasulullah (s.a.): “O şekilde olan Allah’tır.” buyurdular. Bunun üzerine Allah “Hücrelerin ardından seni çağıranlar (var ya) onların çoğunun akılları ermez.” ayetini indirmiştir. Tirmizi’ye göre bu rivayet mürseldir. Berâ ve başka sahabilerden merfu olarak rivayet edilen başka rivayetler de vardır. Fakat onlarda ayetin nüzul sebebi yoktur. İbni Cerir vb. de Hasan-ı Basri’den bunun bir benzerini rivayet etmiştir.

Ahmed b. Hanbel sahih bir senedle Akra b. Hâbis’ten şöyle rivayet etmektedir:

Akra b. Habis hücrelerin ardından Rasulullah’a (s.a.) nida etmişti. Ra-sulullah (s.a.) ona cevap vermedi. Bunun üzerine Akra: Ya Muhammedi “Benim birisini övmem onun için zinet ve gurur, kötülemem de utanılacak bir lekedir.” deyince Rasulullah: “O dediğin Allah’a mahsustur.” buyurdu.

Muhammed b. İshak ve diğerleri demiştir ki: Bu ayet Beni Temim’in kabalığı hakkında nazil olmuştur. Onlardan bir heyet Rasulullah’m (s.a.) yanına gelmişlerdi. Mescide girdiler ve hücrelerin arkasından “Ya Muhammed! Yanımıza çık. Çünkü bizim övmemiz bir kimse için zinet ve gurur vesilesi, yermemiz de bir lekedir” diye Rasulullah’ı (s.a.) çağırdılar. Rasulullah (s.a.) onların bağırmalarından rahatsızlık duydu ve onların yanına çıktı. Dediler ki: Biz sana karşı övünmek için geldik Ya Muhammed! Ve onlar hakkında “Hücrelerin ardından seni çağıranlar (var ya) onların çoğunun akılları ermez.” ayeti nazil oldu.