Ben 2001 yılında emekli oldum. İlk aldığım emekli maaşı yüz on milyon liraydı. Şimdi ise iki bin üç yüz lira alıyorum. Gençler bu hesaptan anlamaz; yüz on milyon, rakamla 110,000,000 lira. Altı sıfır atarsan yüz on lira. Demek ki benim emekli maaşı Türk Parası olarak yaklaşık yirmi kat artmış. Şimdi bedenleri izin Türkiye'de, ama beyinleri Amerika'da olan vatandaşlar için bir dolar hesabı yapalım.
O tarihte bir dolar bir milyon iki yüz bin Türk Lirası imiş. Bu hesapla benim o zamanki maaş yaklaşık doksan dolara geliyor. Şimdi ise dolar sekiz lira diyelim. O zaman benim bugünkü maaş iki yüz doksan dolara geliyor. Yani o zamandan beri üç kattan fazla artmış dolara göre.
Bir de ekmek fiyatına bakalım. 2001 yılında kilosu 75 kuruş, yaklaşık 65 cent. 2020 yılında kilosu 625 kuruş, yaklaşık 75 sent. Bu biraz artmış, ama ben bu günkü maaşımla o zaman alabildiğimin üç katı ekmek alabiliyorum.
Bir zamanlar sabit kur sistemi vardı, devlet dövizin fiyatını belirler, serbest piyasada farklılaşmasına rağmen aylarca, hatta yıllarca aynı fiyat sabit kalırdı. Böylece biri resmi, biri gayrı resmi iki döviz piyasası oluşur, resmi kurdan döviz bulunamadığı için herkes karaborsa dövize koşardı. Yine bankaların vereceği kredilerin faiz oranı devlet tarafından belirlenir, enflasyon artmasına rağmen bu oran sabit tutulurdu. Örneğin 1978 de kredi faizi yıllık % 16 iken, enflasyon % 53 lere dayanmıştı. Bankadan ticari kredi alabilmek için önce onay makamı olan banka müdürüyle bir ortaklık kurmanız gerekirdi. Alınan krediyi yarı yarıya paylaşır, bir yılda hiçbir iş yapmadan % 37 para kazanırdınız. Bu devirlerde faiz ve kurlarda olduğu gibi akaryakıt fiyatları da sabit tutulur, fark devlet hazinesinden ödenirdi.
Ancak bir gün gelir, sistem çöker devlet bütün kur, faiz ve fiyatları yeniden belirlerdi. İşte o gün piyasalar alt üst olur, iflaslar, intiharlar peş peşe gelirdi. Neyse önce Özal Hükümeti daha sonra da Ak Parti hükümeti değişken kur, değişken faiz, değişken fiyat sistemine geçti de insanlar bir sabah uyanıp da gazetelere bakınca şok geçirmekten kurtuldular.
Geçtiğimiz günlerde 2021 yılı için yeniden değerlendirme oranı belirlenmiş, bu rakam % 9,11 olarak açıklandı. Yeniden değerlendirme oranı bir sonraki yıl maktu vergi, harç ve cezalara uygulanacak zam oranıdır. Bir önceki yılın TÜFE ortalaması esas alınarak hesaplanır. Böylece aynen maaşlardaki artışlar gibi vergi ve cezalarda da enflasyon oranı esas alınarak adaletli bir sistem ortaya konmuş olur.
Son olarak birkaç aydır çok fahiş olduğu çeşitli kaynaklarca öne sürülen araç muayene ücretlerine gelelim. Bundan on dört yıl öncesine kadar araç muayeneleri Karayolları tarafından yapılırdı. Muayene işi belirli günlerde yapılır, o gün bir gece önceden sahildeki Karayolları binasının önünde araç kuyrukları oluşurdu. Bütün gece sokakta geçirileceğinden bazıları battaniye ve diğer gereksinmelerini yanına alır, bir kısmı semaver getirir, çay demler, bazıları ise araçlarının kaputu üzerinde çilingir sofrası kurardı. Bu eziyete katlanmak istemeyenler ise Karayollarının aldığı ücrete yakın bir ücreti ilave olarak takipçiye verirler, araç muayeneye gitmeksizin ruhsatın üstüne damga vurulup gelirdi.
Şimdi ise belki vatandaşın masrafı açısından pek bir şey fark etmedi. Devlet muayene ücretinin % 40 ını kendisi alıyor, kalanı da Tüvtürk adlı araç muayene şirketine kalıyor. Böylece yasalara uygun olarak aracınız hiç olmazsa iki yılda bir esaslı bakım yüzü görmüş oluyor.
Muayene ücretlerinin çok yüksek olduğu söylentisi son aylarda ortaya atıldı demiştik. Daha önceleri bu ücretlerin yüksekliğinden bir şikayet kulağımıza gelmemişti. Öğrendik ki muayene ücretleri de her yıl yeniden değerlendirme oranında artıyormuş . Bu oran sırasıyla 2018 de %23,73, 2019 da %22,58 olduğu için bu ücrete de aynı oranda zam gelmiş. Şikayetler anlaşılan bu son iki yıldaki yüksek yeniden değerlendirme oranından kaynaklanıyor.
Bu arada bir uyarı yaparak yazımızı tamamlayalım. Araç muayenesi için internetten randevu almak kesinlikle ücretsiz. Ancak bazı fırsatçı internet siteleri vatandaşın bu konudaki bilgisizliğinden yararlanarak randevu vermek için ücret talep ediyorlar. Dikkat edelim, Tüvtürk'ün resmi sitesine girelim, randevularımızı ücretsiz olarak alalım.
Serdar Cemal Hoca İle Başka Boyut
Uzun Adam
Akın Tezel
ABD'de Neler Oluyor
İsmail TEKPINAR
GEÇ KALMADAN EVVEL KERVANA YETİŞMEK GEREKİR
Zehra Atçı
Zihnimden Süzül, Ruhuma Karış
Erkan (Efsane) KAÇMAZ
AK PARTİ’DE TURGAY ÖZTÜRK DAHA DA GÜÇLENİYOR…
Sedat Ünal
İlker Başbuğ Vatan Haini mi ?
Serap Ülkü
Siyaset çoluk çocuğun söylediği laflara kaldı ise
